Leaky gut, oorzaken

Het merendeel is een vertaling van dit artikel van Dr Osborne (https://tinyurl.com/42e2ap3f)

Leaky Gut Syndroom is een snelgroeiende aandoening waarmee miljoenen mensen worstelen, vaak zonder dat ze het zelf weten. Naar schatting heeft minimaal de helft van de Nederlandse bevolking een lekkende darm.

Tot enkele jaren geleden werd de term Leaky Gut nog als vrij alternatief beschouwd, maar tegenwoordig is het een meer geaccepteerde term onder wetenschappers. Dat is natuurlijk goed nieuws omdat zo meer en meer mensen te horen krijgen over dit fenomeen en het heft in eigen handen kunnen gaan nemen. Waarom dit artikel dan op deze ziekte van Graves website? Omdat de ziekte een auto-immuunziekte is, en het geeft aangrijpingspunten om goed te kijken naar je darmen.

Wat is een leaky gut oftewel een lekkende darm precies?

Een lekkende darm is een aandoening waarbij in de darmwand minuscule gaatjes ontstaan. Het slijmvlies dat over de darmwand ligt is dan meestal ontstoken. Daardoor kunnen de goede darmbacteriën niet meer goed aanhechten.

Als je een lekkende darm hebt, dan kunnen de afvalstoffen die in je darmen worden geproduceerd door de darmwand dringen en in de bloedbaan terecht komen. Voeding wat nog maar gedeeltelijk verteerd is kan nu ook het lichaam in.

Ook heeft dit tot gevolg dat belangrijke voedingsstoffen minder goed worden opgenomen door het lichaam wat de gehele gezondheid en het immuunsysteem verder aantast.

Hierdoor kun je allerlei uiteenlopende problemen en klachten krijgen, zoals ontsteking- en allergische reacties, stemmingsklachten en hormonale problemen.

De volgende klachten kunnen duiden op een lekkende darm:

• Auto-immuunaandoeningen
• Allergie ( bijv voedsel, pollen )
• Depressie
• Diarree
• Gebitsklachten
• Gewichtstoename
• Gewrichtspijn
• Hoofdpijn, migraine
• Huidklachten
• PDS (Prikkelbare Darm Syndroom)
• Opgeblazen gevoel
• Obstipatie
• Ontstekingen (bijv tandvlees, oog)
• Paniekaanvallen
• Schildklierproblemem
• Spastische darm
• Vermoeidheid

Dus als de lekken  in de darm niet worden gedicht, kan het leiden tot disfunctie en ziekte in je hele lichaam. In feite wordt aangenomen dat een lekkende darm bijdraagt aan de ontwikkeling van auto-immuunziekten, waaronder coeliakie.

Dus de vraag is…wat veroorzaakt lekkende darmen? Wat zorgt ervoor dat de strakke verbindingen tussen de cellen die je dunne darm bekleden losser worden?

Nou, er is meer dan één antwoord. En de oorzaak kan verschillen van individu tot individu. Maar ontstekingen, glutengevoeligheid en onevenwichtige darmbacteriën zijn veel voorkomende factoren. Met deze in gedachten, laten we de verschillende bekende oorzaken van lekkende darmen in detail onderzoeken…

Voedselallergieën

Voedselallergieën treden op wanneer het immuunsysteem reageert op een stof in een voedingsmiddel, meestal een soort eiwit, dat onder normale omstandigheden niet inherent schadelijk is. Pinda’s zijn bijvoorbeeld niet giftig voor mensen. Voor mensen met een pinda-allergie kan het eten van een pinda echter dodelijk zijn. Omdat het immuunsysteem over-reageert, wat uiteindelijk zwelling en ontsteking veroorzaakt.

Tijdens een allergische voedselreactie, activeert het immuunsysteem mestcellen in de darmen. En mestcellen geven histamine en andere ontstekingsstoffen af die allergiesymptomen veroorzaken. Er kunnen bijvoorbeeld leukotriënen (leukotriënen zijn stoffen die zich in de witte bloedcellen vormen, ook bekend als leukocyten, wanneer vetzuren worden afgebroken. Zelfs in kleine hoeveelheden hebben ze een hoog effect als bemiddelaar voor allergische reacties en ontstekingen.) vrijkomen die ervoor zorgen dat je luchtwegen vernauwen, waardoor het moeilijk wordt om te ademen. In uw darmen verzwakken ontstekingsstoffen die vrijkomen uit mestcellen (bv. proteasen en cytokinen) de integriteit van uw darmslijmvlies.

Het is dus heel duidelijk dat het eten van voedsel waar je allergisch voor bent een lekkende darm kan veroorzaken. Maar een lekkende darm kan ook de ernst van je voedselallergieën vergroten en ervoor zorgen dat je lichaam op meer voedingsmiddelen begint te reageren. Omdat meer grote voedseldeeltjes in je bloedbaan terecht kunnen komen en een wisselwerking met je immuunsysteem kunnen aangaan.

Microbiële onevenwichtigheden en infecties

Darmbacteriën spelen een belangrijke rol bij het behoud van de integriteit van uw darmslijmvlies. Er zijn aanwijzingen dat nuttige bacteriën in de dunne darm voorkomen dat ziekteverwekkende bacteriën zich koloniseren en uw bloedbaan binnendringen door te concurreren om ruimte en voedingsstoffen en door antimicrobiële verbindingen af te geven.

Bepaalde bacteriesoorten fermenteren ook vezels die je eet om vetzuren met een korte keten te maken, die de darmcellen van brandstof voorzien en helpen de integriteit van je darmslijmvlies te behouden.

Als het evenwicht in uw darmen dus verstoord is en er meer pathogene bacteriën dan nuttige bacteriën zijn, kan het slijmvlies van uw dunne darm verzwakken en bijdragen aan de doorlaatbaarheid van de darmen.

Virale, bacteriële en parasitaire onevenwichtigheden in je darmen triggeren ook je immuunsysteem, wat uiteindelijk ontstekingen veroorzaakt. En zoals hierboven al gezegd werd, kan een darmontsteking de cellen die je dunne darm bekleden beschadigen. Hierdoor kunnen zich direct kloven vormen. Maar het kan ook andere storingen veroorzaken die kunnen bijdragen aan een lekkende darm.

Darmcellen, enterocyten genaamd, helpen bijvoorbeeld ook de overgroei van ziekteverwekkende bacteriën te voorkomen door antimicrobiële eiwitten af te geven. Dus als die niet meer goed functioneren, is een overgroei van ziekteverwekkende bacteriën mogelijk.

Medicijnen op recept en vrij verkrijgbare medicijnen

Veel voorgeschreven medicijnen en zelfs sommige vrij verkrijgbare medicijnen kunnen darmklachten en ontstekingen veroorzaken. Vooral wanneer ze langdurig worden ingenomen. Enkele veel voorgeschreven medicijnen die problemen kunnen geven zijn:

• NSAID’s (niet-steroïde anti-inflammatoire geneesmiddelen)
• Geboortebeperkingspillen
•  Antibiotica
• Immunosuppressiva
• Corticosteroïden
•  Antacida

Helaas zijn dit dezelfde medicijnen die vaak worden gebruikt om ontstekingen in het darmkanaal te behandelen. Ze kunnen de zaak dus verergeren als de oorzaak van de ontsteking niet wordt vastgesteld en aangepakt.

Het is ook vermeldenswaard dat sommige medicijnen een tekort aan voedingsstoffen kunnen veroorzaken, waardoor uw darmcellen tekort kunnen schieten, uw darmbacteriën kunnen veranderen, uw immuunsysteem kan worden geremd, ontstekingen kunnen worden bevorderd en disfunctie kan ontstaan.

NSAID’s

Prostaglandinen zijn vetachtige verbindingen die werken als hormonen. Het effect dat ze hebben, hangt af van waar ze worden aangetroffen. In sommige gevallen kunnen prostaglandinen pijn en ontsteking veroorzaken. NSAID’s werken dus vooral door de afgifte van prostaglandinen te remmen.

Protaglandinen zijn echter ook verantwoordelijk voor de afscheiding van slijm dat de bekleding van uw spijsverteringskanaal beschermt. Zonder deze slijmvlieslaag kunnen maagzuur en andere zure stoffen schade aanrichten. Daarom zijn darmbloedingen een bekende bijwerking van langdurig NSAID-gebruik.

NSAID’s worden ook in de lever gemetaboliseerd, in de gal uitgescheiden en uiteindelijk in de dunne darm vrijgelaten. Daar veroorzaken ze aantoonbaar oxidatieve schade aan de darmcellen (ook wel enterocyten genoemd) die de hechte verbindingen van het darmslijmvlies vormen en de doorlaatbaarheid van de darm vergroten.

In een observationele studie ( https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/21790683/) vonden onderzoekers een sterk positief verband tussen frequent aspirinegebruik en de ontwikkeling van de ziekte van Crohn, een inflammatoire darmziekte die zowel de dunne als de dikke darm kan aantasten. In feite hadden degenen die regelmatig aspirine gebruikten 6 keer meer kans om de ziekte van Crohn te ontwikkelen dan degenen die geen aspirine gebruikten.

Bovendien wordt regelmatig gebruik van aspirine in verband gebracht met een daling van het vitamine C- en ijzergehalte.

Vitamine C is een krachtige antioxidant die cellen beschermt tegen schade. IJzergebrek en een teveel aan ijzer in de darmen als gevolg van een slechte absorptie kan leiden tot een verstoord evenwicht van de darmbacteriën. En het is vermeldenswaard dat vitamine C helpt de absorptie van ijzer te stimuleren.

De “pil”

De pil wordt niet alleen voorgeschreven om zwangerschap te voorkomen, maar in veel gevallen worden ze ook gebruikt om de menstruatie te reguleren en PMS-symptomen te verminderen. Hoewel deze aanpak in sommige gevallen effectief kan zijn, lost het de onderliggende hormonale onevenwichtigheid die het probleem veroorzaakt niet op. En het kan leiden tot meer problemen. Oestrogeen heeft namelijk ontstekingsremmende effecten, waarvan is aangetoond dat ze het risico op inflammatoire darmziekten verhogen, met name de ziekte van Crohn.

Van orale anticonceptie is ook aangetoond dat het de niveaus van de volgende voedingsstoffen verlaagt:

• Vitamine B6
• Vitamine B12
• Folaat
• Calcium
• Magnesium: Magnesium is een belangrijke speler als het gaat om immuunregulatie en ontsteking. Bovendien is aangetoond dat een tekort de samenstelling van darmbacteriën verandert.
• Vitamine C
• Vitamine E

Net als vitamine C is vitamine E ook een krachtige antioxidant.

Antibiotica

Antibiotica worden gebruikt om infecties te behandelen of te voorkomen. We weten echter dat ze de samenstelling van je darmbacteriën veranderen. En deze veranderingen kunnen de aanwezigheid van opportunistische bacteriën die schade kunnen aanrichten, verhogen.

Immunosuppressiva

Mycofenolzuur (MPA) is een geneesmiddel dat wordt gebruikt om het immuunsysteem te onderdrukken na orgaantransplantatie. Het doel is te voorkomen dat het immuunsysteem een nieuwe nier of lever afstoot. Maar MPA wordt ook gebruikt om auto-immuunziekten te behandelen, waaronder de ziekte van Crohn.

Er zijn aanwijzingen dat MPA ontstekingen in de darmen bevordert en diarree kan veroorzaken bij transplantatiepatiënten. In een poging om te bepalen waarom MPA diarree veroorzaakt, namen onderzoekers een biopsie van de dikke darm van patiënten die MPA namen. Zij ontdekten dat 79% van de onderzochte patiënten afwijkingen aan het colonweefsel vertoonden die overeenkwamen met die van de ziekte van Crohn, waaronder actieve ontsteking.

Corticosteroïden

Net als NSAID’s worden glucocorticosteroïden vaak gebruikt om ontstekingen te verminderen. Zij verminderen echter ook de afscheiding van beschermend slijm in het maagdarmkanaal. Bovendien zijn er aanwijzingen dat ze gunstige bacteriën in de darm verstoren, waardoor ook de productie van slijm afneemt en ontstekingen worden bevorderd.

Corticosteroïden kunnen ook het risico op tekorten aan de volgende voedingsstoffen verhogen:

•  Calcium
•  Chroom
•  Vitamine D – belangrijk omdat het helpt de functie van uw darmbacteriën te reguleren en ontstekingen onder controle te houden. Uit dierstudies is ook gebleken dat vitamine D helpt bij het reguleren van de expressie van eiwitten die betrokken zijn bij de ’tight junctions’ tussen darmcellen.
• Magnesium
• Zink
• Kalium
• Foliumzuur
• Vitamine A
• Vitamine C

Elk van deze voedingsstoffen is belangrijk voor de darmwerking, de spijsvertering, het immuunsysteem en is in het algemeen noodzakelijk voor het lichaam om te kunnen genezen van een lekkende darm.

Antacida/maagzuurremmers

Maagzuurremmers worden voorgeschreven voor chronische zure reflux (ook wel GERD genoemd). Echter, het stilleggen van de natuurlijke productie van maagzuur voor een langere periode heeft ernstige gevolgen.

Maagzuur doodt veel ziekteverwekkers voordat ze de kans hebben om in je bloedbaan te komen. Dus zonder maagzuur, kunnen infecties waarschijnlijker zijn. En ik heb al besproken hoe infecties kunnen bijdragen aan een lekkende darm.

Maagzuur is ook nodig om mineralen vrij te maken uit het voedsel dat je eet en om eiwitten succesvol te verteren. Dus zonder maagzuur zijn tekorten aan mineralen en eiwitten mogelijk, wat voor veel problemen kan zorgen.

Bijvoorbeeld, glutamine is een aminozuur (kleinste eenheid van eiwit) dat dient als brandstofbron voor de cellen in je spijsverteringskanaal. Het is betrokken bij het onderhoud en herstel van je darmslijmvlies om de integriteit ervan te helpen behouden. Glutamine beschermt ook je darmcellen tegen schade en helpt darmontsteking te verminderen. In deze studie werd aangetoond dat glutamine-supplementatie de darmpermeabiliteit vermindert bij slachtoffers van brandwonden die onder zware stress stonden.

Het is ook belangrijk om te weten dat maagzuurremmers kunnen leiden tot een tekort aan tal van voedingsstoffen, waaronder:

• Vitamine B12
• Vitamine C
• IJzer
• Calcium
• Magnesium
• Zink: Zink is essentieel voor een optimale darmgezondheid. Het werkt als een antioxidant. Bovendien zijn tekorten in verband gebracht met diarree en darmpermeabiliteit bij kinderen met gastro-intestinale ziekten in ontwikkelingslanden.

Milieu Gifstoffen

Ons milieu zit vol met giftige stoffen. En veel van hen komen in ons spijsverteringskanaal terecht, zoals:

>  Pesticiden

>  Plastic chemicaliën

>   Additieven in voedsel

>   Genetisch gemodificeerd voedsel

>   Zware metalen (bijv. lood, kwik, arsenicum)

In veel gevallen zijn de maag en de darmen de eerste belangrijke organen waarmee deze toxines in contact komen. Dit is problematisch omdat deze gifstoffen als vrije radicalen kunnen werken en de darmcellen beschadigen waarmee ze in contact komen. Sommige kunnen ook een negatieve invloed hebben op je darmbacteriën.

Pesticiden

Het gebruik van bestrijdingsmiddelen is wijdverbreid over de hele wereld. Er zitten residuen op ons voedsel, maar ook in de lucht die we inademen en het water dat we drinken. Ons is verteld dat blootstelling aan lage doses niet schadelijk is, maar dat is niet wat wetenschappelijk bewijs ons vertelt.

In deze studie (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5129298/) onderzochten onderzoekers de effecten van dagelijkse blootstelling aan een lage dosis (1 mg/dag) van het pesticide chloorpyrifos op gekweekte menselijke darmbacteriën. Na 30 dagen dagelijkse blootstelling was er een lichte toename van het totale aantal bacteriën.

De samenstelling van de bacteriën veranderde echter in negatieve zin. De populatie van nuttige bifidobacteriën nam af. En de populatie van potentieel schadelijke Gram-negatieve bacteriën nam toe.

Sommige soorten bacteriën verhuisden van de ene plaats in de darmen naar de andere. Bijvoorbeeld, een groep die bekend staat als de Bacteroides verhuisde van het bovenste gedeelte van de dikke darm naar het einde van de dikke darm.

De diversiteit van de bacteriën nam ook af. Plus, er was een afname in de productie van korte-keten vetzuren.

Andere studies (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6371608/ en https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4096588/ ) meldden ook dat blootstelling aan een lage dosis chloorpyrifos de darmbacteriën bij dieren veranderde, wat vervolgens ontstekingen veroorzaakte en de doorlaatbaarheid van de darmen vergrootte.

Vanwege deze en andere bekende effecten is het gebruik van chloorpyrifos in de Verenigde Staten beperkt. In andere delen van de wereld wordt het echter nog veel gebruikt. En pesticiden die het vervangen hebben, vertonen gelijkaardige effecten. Eén in het bijzonder is glyfosaat.

Glyfosaat is het actieve bestanddeel van het veelgebruikte herbicide Round-Up. Het wordt niet alleen op gewassen gespoten om ongedierte uit te roeien, maar ook op tarwe om het droogproces te versnellen en de opbrengst te verhogen.

Er zijn steeds meer aanwijzingen dat glyfosaat nuttige bacteriesoorten doodt en de groei van ziekteverwekkende bacteriën bevordert. Maar het is ook aangetoond dat het de spijsvertering belemmert, wat vooral problematisch kan zijn als het gaat om gluten.

Gluten is een eiwit dat moeilijk te verteren is, of je nu een glutengevoeligheid hebt of niet. Maar wanneer het gecombineerd wordt met glyfosaat, wordt het verteren ervan nog moeilijker. Zo blijven grote gluteneiwitten langer dan normaal in de darm, wat kan leiden tot een reactie van het immuunsysteem en een lekkende darm. Er is dus gesuggereerd (https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3945755/) dat glyfosaat een factor zou kunnen zijn die bijdraagt tot de toename van glutengevoeligheid en coeliakie.